Begraafplaatsen NIHS Brabant

​

Onderstaande begraafplaatsen zijn in ons beheer en alleen 
toegankelijk op afspraak. 

• Eindhoven, Groenewoudseweg 4 en terrein Grote Beek

• Vught, Berkenheuveldreef 12

• Oisterwijk, Hondsbergselaan

Neem contact op voor een afspraak.

​

Huidige Joodse begraafplaatsen in Eindhoven

Woensel

De Joodse begraafplaats van Eindhoven-Woensel wordt omringd door een imposante muur. Gelegen in het stadsdeel Woensel, heeft deze begraafplaats een rijke geschiedenis. Op maandag 7 oktober 1771 werd namens Zijne Hoogheid, de Prins van Oranje en Nassau, besloten om op deze heidegrond in Woensel leden van de Joodse gemeenschap te begraven. Het terrein is erkend als een Rijksmonument en telt 330 grafstenen.

​

In vroegere tijden was het Joden verboden om zich in Eindhoven te vestigen, en zelfs overnachten was niet toegestaan. Dit leidde ertoe dat Stadhouder Willem V in 1772 eiste dat deze praktijk beëindigd werd. Pas in 1796 werden Joden gelijkgesteld aan andere burgers. Door het oorspronkelijke verbod vestigden Joden zich in omliggende dorpen, waar synagogen en Joodse begraafplaatsen te vinden waren, zoals in Helmond en Tongelre.

​

In 1771 werd in Woensel de Joodse begraafplaats gelegaliseerd. Deze bevindt zich direct ten noorden van het huidige Station Eindhoven Strijp-S, aan de Groenewoudseweg. Op deze ommuurde begraafplaats staat een gebouwtje uit 1910, bekend als een metaheerhuis. De muur stamt ook uit 1910. De oudste graven dateren uit de eerste helft van de 19e eeuw. Tussen 1854 en 1945 werden de graven gemarkeerd met nummerpaaltjes voorzien van Hebreeuwse karakters. De meeste graven hebben natuurstenen zerken, waarbij de oudste alleen een Hebreeuws opschrift hebben dat de Joodse jaartelling volgt. Latere graven hebben opschriften in zowel het Hebreeuws als het Nederlands, met data volgens de huidige gregoriaanse kalender.

​

Enkele specifieke plaatsen op de begraafplaats zijn bestemd voor de kohaniem, de priesterklasse.

Hoewel de begraafplaats goed zichtbaar is vanaf Station Eindhoven Strijp-S, is deze zelf niet toegankelijk voor bezoekers.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

Grote Beek

Op het terrein van Psychiatrisch Ziekenhuis de Grote Beek aan de Boschdijk bevindt zich een begraafplaats die werd gebruikt voor patiënten en personeel van het ziekenhuis. Op basis van religieuze overtuiging werden mensen strikt gescheiden begraven, en zo ontstond er een apart Joods gedeelte met twee graven. Hoewel er naar verluidt meer Joden zijn begraven (ongeveer 25), zijn er geen grafstenen voor hen bewaard gebleven.

​

De begraafplaats is lange tijd vergeten geweest. In het verleden werden mensen met psychiatrische aandoeningen vaak verstoten door hun familie. Men schaamde zich voor hun 'gekke familielid' en gaf liever geen ruchtbaarheid aan hun bestaan, zelfs niet na hun overlijden. Velen werden zelfs anoniem begraven in een graf dat enkel werd gemarkeerd met een nummer.

​

Gelukkig is de begraafplaats nu geïnventariseerd. Alle begraven personen, in totaal meer dan 1800, hebben hun namen teruggekregen op een monument dat eind 2008 werd onthuld.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

​

​

​

Huidige Joodse begraafplaats in Vught

​

De Joodse begraafplaats in de Nederlandse gemeente Vught is gelegen aan de Berkenheuveldreef. 

Hoewel Vught nooit een zelfstandige Joodse gemeente heeft gehad, behoort de begraafplaats toe aan de Joodse gemeenschap van NIHS Brabant. Sinds 1771 is de begraafplaats in gebruik, maar pas in 1790 kregen de Joden van Den Bosch officiële toestemming om hier hun overledenen te begraven, nadat ze herhaaldelijk om een eigen begraafplaats hadden verzocht.

​

Volgens de website van de Nederlandse Kring Joodse Genealogie wordt vermeld dat er 82 grafstenen bewaard zijn gebleven, maar dit is onjuist. In het boek "Verborgen in Brabantse bodem" (zie bron) wordt een aantal van 435 grafstenen genoemd, evenals enkele herdenkingsstenen. Deze herdenkingsstenen markeren geen graven, maar zijn ter herinnering. De begraafplaats is volledig ommuurd en niet toegankelijk voor het publiek.

​

In 1984 werd op het station van Vught een monument onthuld, ontworpen door Otto Treumann, ter nagedachtenis aan de Joden die van daaruit werden weggevoerd. Daarnaast staat Vught bekend om Kamp Vught, een belangrijke herinnering aan de donkere periode van de Tweede Wereldoorlog.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Huidige Joodse begraafplaats in Oisterwijk

​

De Joodse begraafplaats van Oisterwijk is gelegen aan de Hondsbergselaan in de Noord-Brabantse plaats Oisterwijk. Deze begraafplaats, beheerd door de Stichting Joods Begrafeniswezen Brabant, bestaat sinds 1761. In 1985 is de begraafplaats opgenomen in het register van rijksmonumenten en tussen 2012 en 2018 vond er een grootschalige restauratie plaats.

​

Geschiedenis: De eerste Joodse bewoners van Oisterwijk waren Salomon Simon en David Hartig. Al snel volgden er meer Joodse families, voornamelijk Asjkenazische Joden uit Duitsland, Bohemen en Moravië. Deze families waren actief als vleeshouwers, handelaren, marskramers en marktkooplieden, waarbij Oisterwijk diende als uitvalsbasis. De geschiedenis van Joodse begrafenissen in Oisterwijk begon met het overlijden van een Joodse inwoner in 1748, die werd begraven op 'De Poelen'. In 1761 werd het nabijgelegen perceel 'Achter de Boeijens' aangekocht voor 10 gulden om de Joodse begraafplaats uit te breiden. Jekoetiel Zuskind Rofe, de eerste opperrabbijn van Brabant die in 1757 was aangesteld, had Oisterwijk als standplaats. De Joodse gemeenschap groeide gestaag en telde in 1764 24 gezinnen, en in 1809 maar liefst 89 gezinnen.

 

In de 19e eeuw werd de begraafplaats verschillende keren vernield. In 1886 werd daarom een muur met een ijzeren poort gebouwd, waarvoor 2600 gulden werd ingezameld. De Oisterwijkse kantonrechter mr. Abraham De Balbian Verster, tevens ouderling van de Hervormde Kerk, speelde een belangrijke rol bij het ondersteunen van de Joodse gemeenschap bij de oprichting van een vereniging, de bouw van de muur en het verkrijgen van grond rondom de begraafplaats.

​

In 1885 werd de helft van de begraafplaats overgenomen door de Vereniging Israëlitische begraafplaats Oisterwijk, opgericht in datzelfde jaar. Rond 1929 werd de vereniging volledig eigenaar van de begraafplaats. Het aantal leden van de vereniging nam echter gestaag af, omdat de meeste Joodse inwoners van Oisterwijk vóór 1940 al naar Tilburg waren verhuisd. Na de Tweede Wereldoorlog was er vrijwel niemand meer over. Aan het begin van de 21e eeuw was er nog slechts één lid, tevens het enige bestuurslid. In 2014 is de vereniging opgegaan in de Stichting Joods Begrafeniswezen Brabant.

​

Restauratie: De ommuurde begraafplaats beslaat ongeveer 2500 m² en ligt in een bosperceel van circa 9000 m². Er zijn meer dan 200 personen begraven en er staan 165 grafstenen. Het metaheerhuis werd in 1915 vervangen door het huidige gebouwtje. Gedurende de tweede helft van de 20e eeuw raakten de grafstenen ernstig beschadigd door vernielingen en achterstallig onderhoud. In 1997 zijn de stenen waar mogelijk gerestaureerd.

​

De begraafplaats werd bedreigd door de oprukkende natuur, met grote bomen die tegen de muur drukten en bomen die tussen de grafstenen groeiden. Daarnaast waren er schade door vorst en lekkages aan het dak van het metaheerhuisje, en waren de houten spanten verrot en de muren aangetast door vocht. Er werd geen onderhoud uitgevoerd, en de Vereniging Israëlitische begraafplaats was niet in staat om het tij te keren.

​

In 2012 werd de Stichting Behoud Joodse Begraafplaats opgericht met als doel de begraafplaats te restaureren zodat deze weer vijftig jaar vooruit kon. Tussen 2012 en 2018 zijn er bomen gekapt, is er ruim 200 meter muur gerestaureerd, is het metaheerhuis volledig hersteld, is er een afrastering rondom de begraafplaats geplaatst, is de toegangsweg verhard en is er een toegangspoort gebouwd.

​

De begraafplaats is nu toegankelijk voor bezoekers en is gedurende het hele dag geopend van 1 mei tot 1 oktober. De graven zijn geïnventariseerd en er zijn overzichten en registers opgesteld, waarbij nabestaanden worden opgespoord. Steeds vaker brengen zij een bezoek aan de eeuwenoude rustplaats van hun voorouders. Er worden rondleidingen gegeven, scholen ontvangen en er worden open dagen georganiseerd. Ook is er een loot van de Anne Frankboom geplant en is er naast de begraafplaats een berging gebouwd voor onderhoud en opslag.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​